Fabrique
des Lumières

Een historische plek

De Westergasfabriek was ooit een steenkoolfabriek die werd gebouwd om de straten van Amsterdam te verlichten. Culturespaces wil deze bijzondere locatie nieuw leven inblazen door er een groot digitaal kunstcentrum van te maken dat ruimte biedt voor grote, immersieve exposities.

1883

De bouw van de fabriek

In 1883 liet de British Imperial Continental Gas Association in Amsterdam twee kolengestookte gasfabrieken bouwen – de Oostergasfabriek en de Westergasfabriek – om fabrieksgas te produceren voor de verlichting van de straten van de stad.

Ingenieur Julius Pazzani en architect Isaac Gosschalk, eind 19e eeuw één van de mees invloedrijke architecten en tevens verantwoordelijk voor de Nederlandse neorenaissancestijl, kregen de opdracht voor het ontwerp van het complex.

De Nederlandse neorenaissancestijl wordt gekenmerkt door de nadruk op symmetrie en het gebruik van rode en gele baksteen en lichtgekleurde stenen. De gevel werd ook versierd met bogen, sierlijke dakranden en trapgevels.

De Nederlandse neorenaissancestijl wordt gekenmerkt door de nadruk op symmetrie en het gebruik van rode en gele baksteen en lichtgekleurde stenen. De gevel werd ook versierd met bogen, sierlijke dakranden en trapgevels.

Een gebouw heeft stijl als het persoonlijkheid heeft; als het zijn ware aard discreet uitdrukt.

Isaac Gosschalk.

1898

Uitbreiding van de fabriek

De Westergasfabriek was waarmee het de grootste kolengestookte gasfabriek van Nederland. De fabriek werd in 1898 eigendom van de gemeente Amsterdam een produceert het gas dat wordt gebruikt voor de olielampen in de straten van Amsterdam sinds halverwege de XVIIe eeuw.

Om in te spelen op de stijgende vraag naar gas werd het gebouw rond de eeuwwisseling verschillende malen uitgebreid, met de bouw van een grote gashouder van 100.000 m³ in 1902, een ketelhuis in 1903 en een watergasinstallatie in 1904.

Salle des machines de la Westergasfabriek

De fabriek werd in 1950 verder uitgebreid.

1967

Sluiting van de fabriek

In Nederland werden in de jaren zestig enorme aardgasreserves ontdekt (de velden van Slochterenen IJmuiden), wat leidde tot de geleidelijke sluiting van kolengestookte gascentrales.

De productie werd in 1967 stopgezet en de fabriek werd vervolgens gebruikt als opslaggarageruimte.
Gebouwen die niet voor opslag konden worden gebruikt, werden gesloopt, waaronder met name de watertoren in 1968 en de twee gashouders in 1974.

Het gemeentelijk energiebedrijf gebruikte de gebouwen vanaf het eind van de jaren 60 alswerkplaatsen en magazijnen, tot het in 1992 afstand deed van het complex.

1981

De transformatie tot een cultureel centrum

De jaren '80 zijn het beginpunt van plannen om het terrein te herontwikkelen tot een stadspark.

Ter bescherming van het terrein, dat door de industriële activiteiten sterk was vervuild, en met een buurtinitiatief als stuwende kracht werd in 1981 door de gemeenteraad een landinrichtingsverordening uitgevaardigd.

In 1989 kregen de 22 oorspronkelijke industriële gebouwen de status van nationaal monument.
Het zuiveringsgebouw, het transformatorgebouw, de gashouder, het regulatorhuis en het machinegebouw werden gerenoveerd.

In 1990 werd het projectbureau Westergasfabriek opgericht onder leiding van Evert Verhagen, architect, stedenbouwkundige en oprichter van Creative Cities. In 1993 stelde het stadsdeel Westerpark het terrein open voor culturele en recreatieve activiteiten.

Het 13,5 hectare grote terrein is ontworpen door de Amerikaanse landschapsarchitect Kathryn Gustafson.
Oorspronkelijk was het park bedoeld voor tijdelijke culturele evenementen (theaterfestivals, kunstbeurzen en modeshows…), maar het werd een permanent cultureel centrum dat in 2003 officieel werd geopend.

2018

La Fabrique des Lumières

In 2018 kocht Duncan Stutterheim alle industriële gebouwen op, die in 2019 werden omgedoopt tot Westergas, met als doel het Westerpark om te vormen tot een cultuurdorp voor alle Amsterdammers.

Duncan Stutterheim stelde Culturespaces in de gelegenheid te investeren in de Zuiveringshal, ook bekend als de Gasfabriek, om er een centrum voor digitale kunst te realiseren.

De start van grote renovatiewerkzaamheden: met de nodige technologische apparatuur wordt het gebouw klaargemaakt voor de ontvangst van publiek.

Simulation « Gustav Klimt, d’or et de couleurs »

Fabrique des Lumières opent de deuren voor het publiek op 22 april 2022 met openingsexposities ‘Klimt, goud en kleurrijk’ en ‘Hundertwasser, in de voetsporen van de Wiener Secession’.